Bize Ulaşın
Robot Nedir?
Robot ne demektir ve robot nedir sorularına, karmaşık görevleri yerine getirmek üzere özel olarak tasarlanmış, etrafını sezebilen ve akıllı kararlar verebilen otonom makineler cevabı verilebilir. Fakat bu robot teknolojisi nedir sorusuna cevap olarak verilebilecek aşırı genel bir tanımdır. Pek çok farklı robot sistemi olabileceği gibi, bu robot sistemleri pek çok farklı görevde de yer alabilir. Bu yüzden robotların ne olduğuna dair spesifik bir tanım yapmak oldukça zordur.
Sojourner ve Curiosity gibi uzay robotları Mars’a iniş yaparken, Roomba ve Neato Botvac gibi temizlik robotları ev mobilyaları arasında tozları temizlemekle uğraşır; SOFIA gibi robotlar insanlara sevimli gelecek önceden ezberletilmiş cümleleri robotik bir sesle tekrar ederken, Pocketalk Translator gibi robotlar simültane çeviri yapar. ASIMO ve Atlas gibi insansı robotlar insanı andıran bir yapıya sahipken, Aibo ve Spot gibi robotlar hayvanları andırır. Scara Robot ve Delta Robot, otomasyon sistemlerinin parçası olarak robot otomasyon sistemlerinin kurulmasında rol oynarken, TALON ve BigDog gibi askeri robotlar çatışmalarda görev alır.
Nilus Mühendislik olarak bu yazımızda robotların zengin ve çeşitli dünyasına adım atarak, sizlere robotların tarihçesini, günümüzde ne tür işlerde kullanıldıklarını, robotik mesleklerini, farklı robot türlerini ve çok daha fazlasını anlatacağız.
Robot İngilizce Ne Demek? Robotik Kelimesi Nereden Geliyor?
Robot Kelimesinin Kökenleri
Robot kelimesi aslında oldukça yeni bir kelimedir. Yaklaşık 100 yıllık bir geçmişe sahip olduğu söylenebilir. Çek romancı ve oyun yazarı Karel Čapek’in dünyaya tanıttığı ve ilk olarak 1920 yılında oynanan Rossum’s Universal Robots adlı oyunda kullanılan kelimenin kökleri Slav dünyasındaki robota kelimesine dayanmaktadır. Robota, zorunlu işçi, hizmetkâr anlamlarına gelmektedir. Aslında bu da günümüzde robotun işlevini özetlemektedir. Robota kelimesi, ortaçağ Avrupası’nda topraklarını işleme karşılığında feodal beylere vergi ödeyen, zorunlu işçi denebilecek serfleri tarif etmek için kullanılmıştır.
Karel Čapek’in Rossum’s Universal Robots oyununda, benzeri eserlerden Mary Shelley’nin Frankenstein’ına benzer şekilde, insanların yapmak istemedikleri işler için, bilimin son gelişmeleri kullanılarak ruhları olmayan ve sadece verilen görevleri yerine getirebilen robotlar üretilir. Karel Čapek başta robot kelimesi yerine Türkçe işçi, emekçi gibi anlamlara gelebilen labor kelimesini kullanmayı düşünmüş ama sonrasında bu kelimenin fazla sade ve kitabi olduğunu düşünerek robot kelimesinde karar kılmıştır.
Oyunun finali sebebiyle, Battlestar Galactica gibi modern bilim kurgu dizilerinin atası olduğu söylenebilir. Battlestar Galactica’dakine benzer şekilde Rossum’s Universal Robots oyununda da robotlar insanlara karşı ayaklanıp hemen hepsini öldürürler. Fakat insanların pek çoğunun ölmesinin ardından dünyada robot yapmayı bilen kimse kalmaz.
Robotik Kelimesinin Kökenleri
Robot kelimesinin Karel Čapek tarafından türetildiğinden bahsettik. Robotik kelimesiyse meşhur bir bilimkurgu yazarı olan Isaac Asimov tarafından türetilmiştir.
Karel Čapek, Rossum’s Universal Robots adlı meşhur oyununda robotların insanları ortadan kaldırmasından anlaşılabileceği üzere, robotlara karşı pesimist bir bakışa sahipken, Isaac Asimov’un bu zorunlu işçilere karşı yaklaşımı çok daha optimisttir. Asimov, robotların gelecekte insanların en büyük yardımcısı olacağını ve isteseler dahi robotların insanlara karşı başkaldıramayacağını düşünür.
Isaac Asimov, bir şeyin robot olması için asgari olarak sağlaması gereken 3 koşul belirlemiştir. Bu koşullar günümüzde Asimov’un 3 Robot Yasası olarak bilinmektedir ve bu 3 yasa şu şekildedir:
Birinci Yasa
Robotlar, insanlara zarar veremez ve insanların zarar görmesine seyirci kalamazlar.
İkinci Yasa
Robotlar, birinci yasayla çelişmeyen her durumda insanların emirlerine itaat etmek zorundadırlar.
Üçüncü Yasa
Robotlar, birinci ve ikinci yasayla ters düşmeyen her durumda kendi varlıklarını koruma gayreti içerisinde olmalıdırlar.
Robotların Tarihçesi
Bilinen anlamda ilk robot, 1950 yılında Kentuckly’li bir mucit olan George C. Devol tarafından üretilmiştir. George C. Devol tarafından üretilen ilk programlanabilir robota Universal Automation’dan yola çıkılarak Unimate adı verilmiştir. George Devol, bu robotu piyasaya sürmek ve satmak istemiş fakat bunda başarısız olmuştur.
Devol’un icadından etkilenen Joseph Engleberger, Devol’un robotunu satın almış ve çeşitli değişiklerle ilk endüstriyel robotu üretmiştir. Engleberger, bu ilk robotu Unimation adıyla piyasaya sürmüş ve başarılı olmuştur. Engleberger, robotik alanına katkıları sebebiyle Robotik Alanının Babası olarak anılmaktadır.
Robotların gelişmesinde üniversiteler de büyük rol oynamıştır. 1958 yılında Stanford Üniversitesi’nde Unimation robotunun daha gelişmiş versiyonu olan Shakey üretilmiştir. Shakey, sensör gözleri sayesinde etrafını algılayabilmiş ve belli ölçüde çevresine karşı tepki verebilmiştir.
Robotları Robot Yapan Nedir?
Bir elmayı elma yapan nedir? Yeşil, sarı, kırmızı olmak üzere farklı renklerde ve çeşitli boyutlarda pek çok farklı elma vardır. Peki ama biz bunca farklılığa rağmen her birinin elma olduğunu nereden biliriz? Kokusundan mı, tadından mı, yoksa her biri zihnimizde elmaya dair bazı temel kabulleri karşıladığından mı?
Piyasada tıpkı elmalar gibi pek çok farklı renkte ve yapıda robot bulunmaktadır. Pocketalk Translator gibi küçük bir cep telefonunu andıran bir nesneye robot denirken, görüntüde insandan hiçbir farkı olmayan ve iki ayağı üzerinde hareket edebilen Julia gibi teknolojiler için de robot ifadesi kullanılmaktadır.
Peki ama bu birbirinden yapıca tamamen farklı iki teknoloji için de robot ifadesini kullanmamızın sebebi nedir?
Bir şeyi robot saymak için gereken asgari koşullar nelerdir?
Temelde bir robotu robot olarak sayabilmemiz için şu 5 özelliğe sahip olması gerekir:
- Programlanabilirlik
- Algılama
- İşleme
- Eyleme
- Otonomi
- Programlanabilirlik
Robotlar, çeşitli görevleri yerine getirmek üzere robot programlama ile programlanabilir olmalıdırlar. Bu sayede cihazın verilen talimatları takip edebilmesini sağlar. Robot programlamada kullanılan robot programlama dili, C++ olabileceği gibi Python da olabilir.
“En Popüler 10 Robot Programlama Dili” ve “Robot Programlamaya Dair Her Şey” yazılarımıza bakarak robot programlama hakkında daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz.
Algılama
Robotlar belirli görevleri yerine getirmek üzere çevresindeki dünyayı algılayabilmeleridir. Robotların çevrelerindeki dünyayı algılamasını sağlayan sistem bir sensör olabileceği gibi, karmaşık bir kamera sistemi de olabilir.
İşleme
Robotlar hatalarından ders çıkarmak ve en optimal yolu bulmak veya basit işlemleri yerine getirebilmek için aldığı bilgileri işleyebilmeli ve bu bilgilere uygun kararları verebilmelidir. Robotların bu işleme kabiliyetinin temelinde bir mikrodenetleyici yatabileceği gibi karmaşık bir bilgisayar da yer alabilir.
Eyleme
Robotların fiziksel olarak hareket etmeleri zorunlu değildir. Fakat çevrelerini etkileyebilmeleri veya eylemde bulunabilmeleri zorunludur. Bu eylem bir veri çıktısı üretimini de kapsayabilir.
Otonomi
Robotların ortaya çıkma amacı düşük maliyetle görevleri yerine getirebilmeleridir. Dolayısıyla robotların verilen görevleri en azından belirli bir seviyede kendi başlarına gerçekleştirebilmeleri gerekmektedir. Bu açıdan her robot belirli bir otonomiye sahip olmalıdır.
Robotlar Neler Yapabilir?
Robotların insanlara göre sağladıkları pek çok farklı avantaj vardır. Bu bölümde robot otomasyon sistemlerinde sıklıkla faydalanılan robotların, insanlardan farklı olarak mükemmel bir şekilde yerine getirebildikleri çeşitli görevlerden ve avantajlı özelliklerinden bahsedeceğiz.
Tekrara Dayalı Sıkıcı Görevleri Kusursuz Bir Şekilde Yerine Getirebilirler
Robotlar bizleri tekrar dayalı pek çok sıkıcı işten kurtarır. Robotlar sayesinde montaj hattı görevleri, veri toplama, veri analizi gibi tamamen teknik ve yaratıcılık gerektirmeyen işler hızlı ve verimli bir şekilde yerine getirilerek insanların daha yaratıcı alanlara kaymaları ve işlerini stratejik pozisyonlarda daha tatminkâr bir şekilde yerine getirmeleri sağlanır.
Sensörler Yardımıyla Çevrelerini İnsan Kapasitesinin Ötesinde Algılayabilirler
Robotlar, son derece hassas kameralar ve mikrofonlarla desteklenen sensörler yardımıyla insanların duyamayacakları seviyelerde sesleri duyabilir, göremeyecekleri kadar karanlık alanları görerek görevlerini en üst düzeyde yerine getirebilirler. Bu seviyede bir algılama sayesinde tehlikeleri önden sezebilir ve belirli bir kalite standardını koruyarak üretim gerçekleştirerek çok daha düzgün ürünler ortaya çıkarabilirler.
7/24 Olağanüstü Bir Hız ve Güçle Çalışırlar
Robotların, insanların aksine molaya ihtiyaçları yoktur. Üstelik sabah akşam demeden görevlerini yerine getirirken terlemezler bile. Durdurak bilmeden çalışan robotlar, montaj hatlarında muhteşem bir kuvvetle pek çok ağır nesneyi kaldırabilir ve olağanüstü bir hızla bulunması gereken yere bırakabilirler.
Bir Dahi Gibi Konsantreleri Hiç Bozulmadan Görevlerini Yaparlar
İnsanların, işlerini yaparken dikkatleri kolaylıkla dağılabilir. Bu oldukça normaldir. Fakat robotlar için böyle bir durum söz konusu değildir. Robotlar, hiç dikkatleri dağılmadan saatlerce çalışabilirler. Üstelik bir an için olsun şikayet etmezler. Robotlar, bu özellikleriyle üretim hatlarında müthiş bir verim artışına sebep olurlar.
Mükemmel Bellek
İnsanlar olarak bizler çeşitli anıları hatalı bir şekilde hatırlayabiliriz. Yaptığımız işlerin ayrıntılarına dair çeşitli noktaları kaçırabilir, hatta bambaşka bir şekilde kafamızda kurgulayabiliriz. Robotlardaysa böyle bir durumla karşılaşılmaz. Robotlar, önceden yaptıkları görevlerin bütün ayrıntılarını belleklerinde saklar ve bunlardan öğrenerek daha optimal şekilde çalışmanın yollarını bulabilirer.
Robot Türleri Nelerdir?
En genel anlamda altı robot türü olduğu söylenebilir. Bu altı robot türü içerisinde, kolaboratif robotlar (cobotlar veya işbirlikçi robotlar), hizmet robotları, tıbbi robotlar, endüstriyel robotlar, eğlence robotları ve eğitim robotlarının yer aldığı söylenebilir.
Kolaboratif Robot (Cobot) Nedir?
Robot nedir yazımızın önceki kısımlarında, robotları robot yapan şeylerden biri olarak otonomiden bahsetmiş ve her robotun belirli bir seviyede otonom olması gerektiğine değinmiştik. Cobot olarak da adlandırılan kolaboratif robotlar, yarı otonom robotların en güzel örneklerinden biridir.
Cobotlar tam otonom makinalar değildirler. Yani tamamen kendi başlarına çalışamazlar. Kolaboratif robotlar, görevlerini yerine getirebilmek için insan desteğine ihtiyaç duyan akıllı robot sistemleridir. Endüstriyel otomasyon sistemlerinde ve günlük hayatta sıklıkla kullanılan kolaboratif robotlara örnek olarak dronelar, Siri gibi yapay zeka robotları, ABB YuMi, KUKA LBR iiwa, Fanuc CR-35ia ve daha pek çoğu verilebilir.
Kolaboratif robotlar sayesinde endüstriyel üretimden alınan verim ve çalışanların hızı artırılır. Kolaboratif robot sistemlerinin gelecekte önemli bir rol oynayacağı düşünülmektedir.
Kolaboratif robotlar hakkında daha fazla bilgi almak için “Cobot Nedir?” yazımıza göz atabilirsiniz. Aynı zamanda robot otomasyon sistemlerinizi kolaboratif robotlarla zenginleştirmek için bizimle iletişime geçebilir ve cobot hizmetimiz hakkında daha detaylı bilgi alabilirsiniz.
Hizmet Robotu Nedir?
Günlük hayatta en çok karşımıza çıkan robotlar hizmet robotlarıdır. Eşlikçi robot olarak da adlandırılabilen hizmet robotları özellikle yaşlıların hayatını oldukça kolaylaştırmaktadır. Yemek, temizlik gibi zorlu fiziksel işleri basit bir şekilde yerine getirebilen hizmet robotlarının en göze çarpan örneklerinden biri Roomba ve Neato Botvac gibi temizlik robotlarıdır.
Hizmet robotlarından otellerde de sıklıkla faydalanılmaktadır. Otellerin restoranlarında, resepsiyonlarında ve temizliğinde yararlanılan hizmet robotları otellerin işleyiş biçimini değiştirmekte ve robot otelleri denen yeni bir kavramın ortaya çıkmasına hizmet etmektedir. Hilton’un kullandığı Connie robotu ve Aloft Otelleri’nin kullandığı Botlr, robot oteli denen bir kavramın filizlenmesine öncülük etmiştir.
Tıbbi Robot Nedir?
Yapay zeka sistemlerinin ve robotların gelişmesinden tıp dünyası da payını almıştır. Tıbbi robotlar günümüzde cerrahlara, ameliyatlarda, tanı konulmasında, muayenelerde ve ölçümlerde yardım etmekte ve daha hatasız ve verimli bir sürecin işletilmesiyle hastaların hayatlarının kolaylaştırılmasına hizmet etmektedir.
Minimal invaziv prodesürleri için kullanılan Da Vinci Surgical System, ortopedik cerrahide faydalanılan MAKO robotları, akciğer biyopsilerinde faydalanılan Intuitive Surgical’s Ion robotları cerrahi robotlara örnek olarak verilebilir.
Aynı zaman teşhis alanında da tıbbi robotlardan yararlanılmaktadır. Tıp teknolojilerinde sıklıkla faydalanılan teşhis robotlarına örnek olarak yapay zeka destekli tıbbi teşhis sistemi IBM Watson ve UV ışınları yardımıyla hastane odalarını temizleyen Xenex Robotu örnek olarak verilebilir.
Endüstriyel Robot Nedir?
Endüstriyel robot nedir sorusuna cevap olarak, endüstriyel otomasyon alanında rutin ve tekrar eden görevleri yerine getirmek üzere özel olarak tasarlanmış robot sistemleridir. Endüstriyel robotlardan, montaj, kaynak ve taşıma başta olmak üzere endüstriyel üretimin pek çok farklı alanında faydalanılır.
Endüstriyel robotlar, sensörleri yardımıyla etrafı algılarak durmaları gereken zamanda durur, yanlışlarından ders alarak kendilerini optimize eder ve verilen görevleri hatasız bir şekilde yerine getirirler. Endüstriyel robotlar aynı zamanda robot programlamayla sürekli olarak programlanabilme avantajına sahiplerdir. Bu şu demektir: Robotun işleyişinde bir hata olduğu takdirde robot tekrar programlama yoluyla görevini düzgün bir şekilde yerine getirecek şekilde ayarlanabilir.
Endüstriyel robotlar tam otonom ve yarı otonom olmak üzere otonomluk açısından farklı seviyelerde olabilirler. SCARA Robotlar ve Delta Robotlar, montaj hatlarında ve taşıma alanında sıklıkla faydalanılan endüstriyel robotlara örnek olarak verilebilir.
Siz de endüstriyel otomasyona bir adım atmak veya robot otomasyon sistemlerini Scara Robot ve Delta Robot gibi farklı robot türleriyle zenginleştirmek, halihazırdaki otomasyon sisteminizin ihtiyacı olan robot yedek parçaları konusunda destek almak isterseniz Nilus Mühendislik’le iletişime geçebilir veya hizmet sayfalarımızdan gerekli bilgileri alabilirsiniz.
Eğlence Robotu Nedir?
Eğlence robotları, adlarından da anlaşılabileceği üzere, insanları eğlendirmeye yönelik olarak tasarlanmış özel robot sistemleridir. Eğlence robotları, insanların biraz da olsa gevşemelerini ve günlerine neşe katmalarını sağlar. Eğlence robotlarıyla lunaparklarda, evlerde ve daha pek çok farklı alanda karşılaşılabilir.
Eğlence robotlarına örnek olarak, satranç oynayan ChessRobot, hikâye anlatıp şarkılar söyleyebilen JIBO, fotoğraf ve video çekebilen Kuri, kokteyl hazırlayabilen Makr Shakr ve doğaçlama müzik yapabilen Shimon verilebilir.
Eğitim Robotu Nedir?
Eğitim robotları, çocukların eğitim ve öğretimine yardımcı olmak üzere özel olarak tasarlanmış robot sistemleridir. Genelde eğitim robotlarının yapım sürecinde, çocukların ilgisini çekebilmek amacıyla parlak renklerden ve tatlı bir görüntüden faydalanılır. Eğitim robotları, öğretmenlere interaktif olarak daha iyi öğrenilebilecek konuların çocuklara öğretilmesinde yardımcı olarak destek sunarlar.
Eğitim robotlarına örnek olarak, Çin’de çocuklara İngilizce öğremek için kullanılan Keeko, otizmli çocukların sosyal becerilerini geliştirmelerine yardım eden Milo ve çocukların kodlama ve matematiği kafalarında daha iyi oturtmalarına yardımcı olan Matatalab verilebilir.
Robotlarla Alakalı Meslekler
İlk üretim devrimi tarımla gerçekleşti. Sonraki sanayi devrimiyle. Daha sonra gelenlerse bilgi teknolojileri ve nesnelerin internetiyle… Peki ya bir sonraki üretim devrimi? Hiç şüphesiz bir sonraki üretim devrimi robotlarla gerçekleşecektir.
Günümüzde otomasyon alanında endüstriyel üretim tesislerinde verim ve hız alanında çağ atlatan robot otomasyon sistemleri, geleceğin üretimini şekillendirecek ve robotlar, hayatın farklı alanlarında çeşitli görevleri yerine getirerek yaşamımızın vazgeçilmez bir parçası olacaklardır.
Bu bölümde, geleceğin meslekleri arasında en göze çarpanlardan olan robotlarla alakalı meslekleri inceleyecek ve böylece yarınların basamak taşlarını döşeyecek işlere kısa bir bakış atacağız.
Geleceğin Gözde Mesleği: Robot Mühendisliği
Robot mühendisleri veya robotik mühendisleri, robotların tasarımından kodlanmasına, birleştirilmesinden öğrenmesine, robot inşa sürecinin her bir aşamasında görev yapan mühendislerdir. Robot üreten şirketlerde görev yapabilecek robot mühendislerinin, iyi bir iş-yaşam dengeleri vardır ve genel olarak ortalamanın üstünde maaş alırlar.
Robot Mühendislerinin En Büyük Yardımcıları: Robot Teknisyenleri
Robot teknisyenleri, genel olarak robotların bakımı ve tamiriyle ilgilenirler. Robot mühendislerinin görev yaptıkları her alanda çalışabilecek robot teknisyenleri, robot mühendislerinin inşasını yaptıkları robotların sürekli bir şekilde görevlerini yerine getirebilmelerinde en büyük katkı payına sahiptirler.
Robot Üretiminin Optimal Yollarını Keşfedin: Mekanik Mühendisliği
Mekanik mühendisleri, robotların en optimal şekilde görevlerini yerine getirmelerini sağlayacak tasarımlara imza atabilir ve endüstriyel üretimde verim artışıyla devrim yaratacak robotların üretimini gerçekleştirirler.
Makine Öğrenmesi ve Yapay Zekâyla Gelişmiş Robotlar: Yazılım Mühendisliği
Yazılım mühendisleri, robotların görevlerinin ne olduğunu anlayabilmeleri, anladıkları görevleri yerine getirebilmeleri, makine öğrenmesi ve yapay zekâ desteğiyle hatalarından ders alabilmelerini sağlayacak şekilde, C++ gibi robot programlama dilleri yardımıyla robot kodlama işlemini gerçekleştirebilen mühendislerdir.
En azından robotların kendi kendilerini programlayıp en optimal şekilde görevlerini yerine getirmelerini sağlayabilecekleri yakın geleceğe kadar, yazılım mühendisleri, robot üretimi için vazgeçilmez elemanlar olacak ve yazılım mühendisliği, geleceğin gözde mesleklerinden biri olarak öne çıkacaktır.